تأثیر ماه بر خواب سال‌هاست که موضوعی بحث‌برانگیز در میان پژوهشگران و مردم عادی است. بسیاری باور دارند شب‌های ماه کامل با بی‌خوابی و اختلال در استراحت همراه است. تحقیقات علمی اخیر نیز نشان می‌دهد این باور تنها یک تصور ذهنی نیست و نور ماه می‌تواند واقعاً بر چرخه خواب انسان اثر بگذارد.
یافته‌های علمی درباره تأثیر ماه کامل بر خواب
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که در شب‌های نزدیک به ماه کامل:
- فعالیت مغزی در مراحل عمیق خواب کاهش می‌یابد.
- افراد به‌طور میانگین ۵ دقیقه دیرتر به خواب می‌روند و حدود ۲۰ تا ۲۵ دقیقه کمتر می‌خوابند.
- سطح هورمون ملاتونین، که مسئول تنظیم چرخه خواب است، کاهش پیدا می‌کند.
- مردان نسبت به زنان بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند و حتی تا ۵۰ دقیقه خواب کمتری تجربه می‌کنند.
همچنین زمان رسیدن به مرحله خواب REM (مرحله رؤیا) حدود ۳۰ دقیقه طولانی‌تر می‌شود که نشان‌دهنده کاهش کیفیت خواب است.
مطالعات میدانی در شرایط متفاوت
پژوهشگران دانشگاه واشنگتن برای بررسی دقیق‌تر، خواب افراد را در سه محیط متفاوت بررسی کردند:
- حومه شهری با دسترسی کامل به برق
- روستا با برق محدود
- منطقه‌ای دورافتاده بدون برق
نتایج نشان داد در همه این شرایط، افراد در شب‌های ماه کامل دیرتر به خواب می‌روند و مدت زمان خوابشان کاهش می‌یابد. این تغییرات در جوامعی که نور مصنوعی کمتری داشتند، شدیدتر بود. به نظر می‌رسد این پدیده ریشه‌ای تکاملی دارد؛ اجداد ما در شب‌های روشن ماه برای شکار یا فعالیت‌های اجتماعی زمان بیشتری بیدار می‌ماندند.
نور مصنوعی؛ عاملی قوی‌تر از ماه
اگرچه ماه کامل بر خواب انسان اثرگذار است، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد نور مصنوعی ناشی از چراغ‌ها و صفحه‌نمایش‌ها تأثیر بسیار بیشتری بر کیفیت خواب دارد. در شهرهای بزرگ، این نور مصنوعی اغلب عامل اصلی بی‌خوابی و اختلالات خواب محسوب می‌شود.
راهکارهایی برای خواب بهتر در شب‌های ماه کامل
برای کاهش اثرات منفی نور ماه و نور مصنوعی بر خواب، کارشناسان توصیه می‌کنند:
- استفاده از پرده‌های ضخیم یا ماسک چشم برای جلوگیری از ورود نور به اتاق خواب
- محدود کردن استفاده از تلفن همراه و صفحه‌نمایش‌ها پیش از خواب
- ایجاد محیطی آرام و تاریک برای افزایش ترشح ملاتونین و بهبود کیفیت خواب