حضور گسترده و فزاینده رسانههای اجتماعی در زندگی روزمره، بهویژه برای نسل جوان، همواره کانون بحثهای جدی درباره تأثیرات آن بر سلامت روان بوده است. در حالی که این پلتفرمها مزایایی چون تسهیل ارتباطات و دسترسی سریع به اطلاعات را فراهم میآورند، نگرانیها درباره عواقب منفی آنها بر اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب رو به افزایش است. اکنون، یک بررسی جدید علمی که نتایج آن اخیراً منتشر شده، شواهد امیدوارکنندهای را در این زمینه ارائه میدهد و نشان میدهد که حتی یک وقفه کوتاه از رسانههای اجتماعی میتواند تأثیرات مثبتی بر سلامت روان افراد داشته باشد.
کاهش اضطراب و افسردگی با کنارهگیری از رسانههای اجتماعی: نتایج یک بررسی جدید
این مطالعه که بر روی گروهی از جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله متمرکز بود، نشان داد که محدود کردن استفاده از رسانههای اجتماعی برای تنها یک هفته میتواند منجر به بهبود قابل توجهی در سلامت روان شود. محققان ۲۹۵ جوان را که داوطلبانه استفاده خود از پلتفرمهای اجتماعی را به مدت هفت روز کاهش دادند، مورد پایش قرار دادند. در طول این یک هفته "سمزدایی دیجیتال"، میانگین زمان استفاده از صفحه نمایش از کمی کمتر از دو ساعت در روز به حدود ۳۰ دقیقه کاهش یافت.
نتایج پس از این دوره کوتاه، که در ژورنال معتبر JAMA Network Open منتشر شد، بسیار چشمگیر بود:
علائم اضطراب در شرکتکنندگان به طور متوسط ۱۶.۱ درصد کاهش یافت.
علائم افسردگی با کاهش چشمگیر ۲۴.۸ درصدی همراه بود.
علائم بیخوابی نیز کاهشی ۱۴.۵ درصدی را نشان داد.
نکته قابل توجه این بود که بیشترین میزان بهبود در میان شرکتکنندگانی مشاهده شد که پیش از شروع مطالعه، با علائم جدیتری از افسردگی دست و پنجه نرم میکردند. این یافتهها نشاندهنده پتانسیل بالای دوری موقت از رسانههای اجتماعی برای تقویت سلامت روان است. با این حال، شرکتکنندگان تغییری در میزان احساس تنهایی خود گزارش نکردند، که میتواند نشاندهنده آن باشد که عوامل دیگری نیز در ایجاد یا تشدید حس تنهایی نقش دارند و رسانههای اجتماعی تنها عامل تعیینکننده نیستند.
سمزدایی دیجیتال؛ راه حلی در دسترس اما بحثبرانگیز برای بهبود سلامت روان؟
دکتر جان توروس، دانشیار روانپزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد و یکی از پژوهشگران دخیل در این بررسی، تأکید میکند که کاهش استفاده از رسانههای اجتماعی نباید «اولین اقدام یا تنها راه مراقبت از سلامت روان» باشد. وی اظهار داشت: «اگر فردی دچار بیماری روانی است و از قبل تحت درمان قرار دارد، احتمالاً ارزش آزمایش کردن را دارد تا ببیند آیا کاهش استفاده از رسانههای اجتماعی به او کمک میکند احساس بهتری داشته باشد یا خیر.» وی همچنین به این نکته اشاره کرد که نمیتوان نتایج قطعی را تضمین کرد، زیرا میزان بهبود در افراد مختلف، متفاوت بود؛ برخی تغییرات چشمگیری را تجربه کردند، در حالی که برخی دیگر تفاوت کمی را مشاهده کردند.
از سوی دیگر، کریستوفر فرگوسن، استاد روانشناسی در دانشگاه استتسون، با اشاره به ماهیت این مطالعه که یک کارآزمایی بالینی تصادفی نبود و شرکتکنندگان داوطلبانه در آن شرکت کرده بودند، اظهار داشت که احتمالاً انتظارات قبلی شرکتکنندگان بر پاسخهای آنها تأثیر گذاشته است. با این حال، میچ پرینشتاین، مدیر ارشد علمی انجمن روانشناسی آمریکا، این اقدام را «یک راهحل ساده و رایگان» توصیف کرد که میتواند به سرعت به بهبود سلامت روان منجر شود. او افزود: «این راهحلی است که به اکثر والدین و خود جوانان قدرت میدهد. استفاده بسیار کمتری از رسانههای اجتماعی داشته باشید و این احتمال معقول وجود دارد که جوانان با انجام این کار احساس بسیار بهتری داشته باشند.»
رسانههای اجتماعی و سلامت روان: نیاز به مطالعات جامعتر و راهکارهای بلندمدت
تأثیر رسانههای اجتماعی بر سلامت روان، بهویژه در دوران حساس نوجوانی و جوانی، به یک دغدغه جهانی تبدیل شده است. عواملی مانند مقایسه اجتماعی، ترس از دست دادن (FOMO)، قرار گرفتن در معرض قلدری سایبری و جریان مداوم اطلاعات، همگی میتوانند به تشدید اضطراب و افسردگی کمک کنند. درک این پدیده پیچیده نیازمند مطالعات بیشتری است که بتوانند با روشهای دقیقتر و کنترلشدهتر، ارتباط علی و معلولی را به وضوح نشان دهند.
متخصصان حوزه سلامت روان تأکید میکنند که اگرچه نتایج این تحقیق جدید امیدوارکننده است، اما مطالعات قبلی در این زمینه نتایج متفاوتی را نشان دادهاند. برخی از این "سمزداییهای دیجیتال" سود بسیار کمی داشته یا اصلاً فایدهای نداشتهاند. علاوه بر این، مشخص نیست که آیا این اثرات مثبت در درازمدت نیز ادامه خواهند یافت یا خیر. برای حفظ سلامت روان در عصر دیجیتال، علاوه بر وقفههای کوتاه از رسانههای اجتماعی، اتخاذ رویکردهای متعادل و آگاهانه در استفاده از این پلتفرمها نیز حائز اهمیت است:
تعیین زمان مشخص برای استفاده: محدود کردن زمان روزانه اختصاص داده شده به پلتفرمهای اجتماعی.
اولویتبندی تعاملات واقعی: جایگزینی بخشی از زمان آنلاین با فعالیتها و ارتباطات حضوری.
آگاهی از محتوای مصرفی: دنبال کردن صفحاتی که الهامبخش هستند و از محتوای منفی یا مقایسهای دوری کردن.
خاموش کردن اعلانها: کاهش حواسپرتی و فشار برای چک کردن مداوم شبکهها.
در نهایت، نتایج این تحقیق میتواند به عنوان یک انگیزه برای افراد، بهویژه جوانان، عمل کند تا به طور فعالتر به بررسی رابطه خود با رسانههای اجتماعی بپردازند و در صورت نیاز، برای بهبود سلامت روان خود اقدام به "سمزدایی دیجیتال" یا استفاده هوشمندانهتر از این پلتفرمها کنند.
منبع: هلثدی، به گزارش همشهری آنلاین
مطالب مرتبط
- زوجهای ژاپنی با هفت اصل فرهنگی، روابط عاطفی پایدار و خانوادهای مستحکم بنا میکنند
- پایان زودهنگام یک همکاری هوش مصنوعی: کوپایلوت مایکروسافت از واتساپ حذف میشود
- ال نینو با قدرتی بیسابقه و چرخهای منظمتر بازمیگردد؛ هشدارهای جدی برای اقلیم جهانی
- انار، میوه پرخاصیت، در برخی افراد موجب سردرد میشود: بررسی دلایل و راهکارهای مقابله با این عارضه
سلام، من الهام محمودی هستم؛ ۲۸ ساله و عضو تیم مجله اینترنتی یوز دانلود. با داشتن مدرک کارشناسی مرتبط با حوزه فعالیت این مجله، مسیر حرفهای خود را در این مجموعه آغاز کردم و امروز با انرژی و علاقه در بخش تحریریه فعالیت میکنم.
تلاش من همیشه بر این بوده که محتوایی دقیق، جذاب و کاربرپسند تولید کنم؛ محتوایی که هم برای مخاطبان ارزشمند باشد و هم جایگاه مجله را در فضای آنلاین ارتقا دهد. نگاه تحلیلی و توجه به جزئیات، ویژگیهایی هستند که در کارم به آنها تکیه میکنم تا بهترین نتیجه را ارائه دهم.