اجاره مسکن و فشار معیشتی بر زندگی تکنفره
زندگی مستقل در تهران بیش از هر زمان دیگری به تمرین روزانه حسابوکتاب بدل شده است. سهم مسکن از هزینه خانوار شهری که در سال ۱۴۰۲ حدود ۴۲ درصد بود، در سال ۱۴۰۳ به ۴۴ درصد رسید؛ رقمی که بهوضوح از استاندارد جهانی ۳۰ درصد فراتر رفته است. در چنین شرایطی، جوانان مجرد برای تأمین سقفی بالای سر، ناچارند میان استقلال فردی و همخانگی پرچالش یکی را انتخاب کنند.
هزینههای روزانه؛ از بقا تا بدهکاری
روایتهای جوانان تهرانی نشان میدهد که تراز مالی زندگی تکنفره اغلب منفی است. به گفته «سامان»، مترجم ۲۹ ساله، «حداقل روزی ۶۰۰ هزار تومان خرج میشود تا فقط بگذرد، در حالی که درآمد روزانهام حدود ۵۰۰ هزار تومان است. هر ماه از خودم عقب میمانم.» این وضعیت، تصویر غالب زندگی مستقل در پایتخت است؛ جایی که هزینهها از درآمد پیشی گرفته و بدهکاری به بخشی از روزمره تبدیل شده است.
همخانگی؛ صرفهجویی مالی یا هزینه روانی؟
بسیاری از جوانان برای کاهش فشار اجاره به همخانگی روی میآورند. «مهدی»، برنامهنویس ۳۲ ساله، میگوید: «ابتدا با یک نفر همخانه بودم اما با افزایش رهن مجبور شدیم نفر سومی را اضافه کنیم.» در مقابل، «نیلوفر»، دانشجوی ۲۷ ساله، تجربهای متفاوت دارد: «همکاریها در همخانگی اغلب نابرابر است و فشار کارهای روزمره روی یک نفر میافتد. آرامش ذهنی از بین میرود و خیلیها دوباره به تنهایی بازمیگردند.»
سبد خوراکی و مینیمالیسم ناخواسته
در زندگی تکنفره، خوراک و خرید روزانه نیز تحت تأثیر محدودیت مالی و زمانی قرار دارد. «کیانا»، گرافیست ۲۳ ساله، میگوید: «لیست خرید ما بیشتر شامل اقلام ارزان مثل مرغ، تخممرغ و سیبزمینی است. برای خرید وسایل بزرگ مثل مبل، باید شش ماه برنامهریزی کنیم.» این شرایط نوعی مینیمالیسم ناخواسته ایجاد کرده است؛ جایی که کارکرد وسایل بر زیبایی غلبه دارد و خرید دکوری به ندرت اتفاق میافتد.
چالشهای امنیتی و کلیشههای اجتماعی
زندگی مستقل برای زنان مجرد در تهران با موانع بیشتری همراه است. «رها»، کارمند ۲۵ ساله، میگوید: «بعضی تحویلخانهها برای دختران تنها آزاردهنده است و نگاههای قضاوتگرانه مدیران ساختمان هم فشار مضاعفی ایجاد میکند.» «کیانا» نیز از کلیشههای اجتماعی میگوید: «مجردی هنوز برای برخی مسئله است؛ از قرارداد اجاره تا حضور مهمان، همه چیز نیازمند توضیح بیشتر است.»
جمعبندی؛ زندگی مستقل میان بقا و امید
بر اساس روایتها و دادههای رسمی، هزینه روزانه زندگی تکنفره در تهران بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان و درآمد میانگین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است. این اعداد نشان میدهد که حتی با مدیریت دقیق، فشار اجاره و هزینههای خدماتی همچنان سنگینترین بخش زندگی مستقل باقی میماند.
تهران امروز شهری است که در آن استقلال فردی با هزینههای بیرونی سنگین و محدودیتهای اجتماعی گره خورده است. اگر سیاستهای مسکن به ثبات برسد و تبعیضهای قراردادی علیه مجردها کاهش یابد، زندگی مستقل میتواند از «دویدن دائمی برای کرایه» به «زیستن قابلاداره» نزدیک شود. تا آن زمان، روایت زندگی تکنفره در پایتخت چیزی جز تابآوردن، حسابکردن و سادهتر زیستن نیست.
